Founders of Modern Geography: ಆಧುನಿಕ ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು
Founders of Modern Geography:ಆಧುನಿಕ ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಮಹನೀಯರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.
1. ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ವಾನ್ ಹಂಬೋಲ್ಟ್ (Alexander von Humboldt : 1769-1859)
ಹಂಬೋಲ್ಟನು ಆಧುನಿಕ ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದ ಜನಕ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥಾಪಕ. ಅವನು ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸಿದ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯ ಯನ ಮಾಡಿದ ವಿಷಯಗಳು ಹಲವಾರು; ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದವು ಮಾನವ ಶಾಸ್ತ್ರ, ಖಗೋಳ ವಿಜ್ಞಾನ, ಇತಿಹಾಸ, ಭೂವಿಜ್ಞಾನ, ಸಸ್ಯವಿಜ್ಞಾನ ಇತ್ಯಾದಿ.
ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ವಾನ್ ಹಂಬೋನು 1769ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 14 ರಂದು ಬರ್ಲಿನ್‌ದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಮಂತ ಮನೆತನದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದನು. ಅವನ ಬಾಲ್ಯದ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿಯೇ ನಡೆಯಿತು. ಸಸ್ಯ, ಹೂವು, ಚಿಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ಕಲ್ಲುಗಳ ಅಭ್ಯಾಸ ಮುಂದುವರಿಸಿ ಸುಮಾರು 60,000 ಸಸ್ಯಜಾತಿಗಳನ್ನು ವರ್ಗಿ ಕರಿಸಿದನು. 1789 ರಲ್ಲಿ ಅವನು ಗಾಟಿಂಜೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ವನ್ನು ಸೇರಿದನು. ಅವನಿಗೆ ಪ್ರವಾಸದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿ, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದಾಗಲೇ ರೈನ್ ನದಿಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಕಪ್ಪು ಶಿಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಒಬ್ಬ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯೊಂದಿಗೆ ಶೋಧ ನಡೆಸಿ ಒಂದು ನಿಬಂಧ ಪ್ರಕಟಿಸಿದನು. ಆಗ ಅವನಿಗೆ 21 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸು. ಮುಂದೆ ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮುಂದುವರೆಸಿದನು. ಅನಂತರ ಖನಿಜವಿಜ್ಞಾನ ಅಭ್ಯಸಿಸಲು ಫ್ರೀಬರ್ಗಿನ್ ಗಣಿ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡನು. ಅಲ್ಲಿ ದುರ್ಬಲ ಹೈಡೋಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಲ್ಲಿ ಬೀಜದ ಮೊಳೆ ಯುವಿಕೆ, ಸಸ್ಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ಗಣಿಯ ಕಾರ್ಗತ್ತಲಲ್ಲಿ ಗಿಡಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ವಹಿಸಿದನು. ಆ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದ ನಂತರ ಗಣಿ ಕೆಲಸ ಕೈಕೊಂಡನು. ಅಲ್ಲಿಯೂ ಕೂಡ ಸಸ್ಯಗಳ ವೀಕ್ಷಣೆ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಗಣಿ ಕೆಲಸಗಾರರು ಉಸಿರಾಟಕ್ಕಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವ ಸಾಧನ ರಚಿಸುವುದು ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿರುಚಿ ತೋರಿಸಿದನು.
ಹಂಬೋಲ್ಡ್ನು 1790 ರಲ್ಲಿ ಹಾಲೆಂಡ್, ಬೆಲ್ಲಿಯಂ, ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸ್ ದೇಶಗಳ ಪ್ರವಾಸ ಕೈಗೊಂಡನು. ಅದು ಅವನ ಪ್ರಥಮ ವಿದೇಶ ಪ್ರವಾಸವಾಗಿತ್ತು. 1792ರಲ್ಲಿ ಅವನು ಜರ್ಮನಿಯ ಖನಿಜ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸರ್ಕಾರಿ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಅಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ ಸಸ್ಯವಿಜ್ಞಾನ, ಭೂವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಾಯುಗುಣ ವಿಜ್ಞಾನಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಕ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿತು. 1792 ರಿಂದ 1797ರ ಮಧ್ಯೆ ಬವೇರಿಯ, ಆಸ್ಟ್ರಿಯ, ಗ್ಯಾಲಿಷಿಯ, ವಿಯನ್ನಾ, ಉತ್ತರ ಇಟಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ವಿಟ್ಸರ್ಲೆಂ ಡಗಳಿಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಕೈಗೊಂಡನು. 1799 ರಿಂದ 1804 ರ ವರೆಗೆ ಎಮೆಬಾನ್ ಪ್ಲಾಂಡ್ ಎಂಬವನೊಡನೆ ಪ್ಯಾರಿಸ್, ಮಾರ್ಷಲ್, ಮಾಡ್ರಿಡ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪಾನಿಷ್ ಅಮೇರಿಕಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿದನು.
ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕದ ವಾಯುಗುಣ, ಸಸ್ಯವರ್ಗ, ಶಿಲೆ, ಖನಿಜ ಮತ್ತು ಮಣ್ಣುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದನು. 1800ರಲ್ಲಿ ಕ್ಯೂಬಾಕ್ಕೆ ಭೆಟ್ಟಿಯನ್ನಿತ್ತು ಮತ್ತೆ ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಕ್ಕೆ ಮರಳಿದನು.
ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ ಖಂಡದ ಪಶ್ಚಿಮ ತೀರದಗುಂಟ ಹರಿಯುವ ಮಹಾಸಾಗರ ಪ್ರವಾಹವನ್ನು ಹಂಬೋಲ್ಟ್ ಪ್ರವಾಹವೆಂದು ಕರೆಯುವರು. ಅವನು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಸಿದ್ಧಾಂತ ಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದನು. ಮುಂದೆ ಮೆಕ್ಸಿಕೊ ಮತ್ತು ಅಮೇರಿಕದ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಲವಿದ್ದು 1804 ರಲ್ಲಿ ಯೂರೋಪಿಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿದನು.
ಹಂಬೋಲ್ಟ್ನ ಭೌಗೋಳಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ರಿಟರ್‌ನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಸಮಾನ ವಾಗಿತ್ತು. ಅವನು ಪಾಕೃತಿಕ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಹಂಚಿಕೆಗಳ ನಡುವಣ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಮಾಡಿದನು. ಅವನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಗ್ರಂಥ ವಿಶ್ವಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ (ಕಾಸ್ಮಸ್)ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಪಂಚದ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಗಳನ್ನು ಕಾಂಟ್‌ನ ವಿಚಾರಕ್ಕನುಸಾರವಾಗಿ ಮಾಡಿದನು. ಐದು ಸಂಪುಟಗಳ ಈ ಕಾರ್ಯ ಅವನು ಸಾಯುವವರೆಗೆ ನಡೆಯಿತು.
ಹಂಬೋಲ್ಡ್ನು ತಾನು ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿ ಕಂಡುಹಿಡಿದ ದೇಶಗಳನ್ನು ಸಸ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಿ ಅವುಗಳ ನಕ್ಷೆ ತಯಾ ರಿಸಿದನು. ಈ ಭೌಗೋಳಿಕ ನಕ್ಷಾವಳಿ (Atlas Geographique) 1814-19 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಯಿತು.
ಹಂಬೋಲ್ಟನು ಭೂಸ್ವರೂಪ ವಿಜ್ಞಾನ, ವಾಯುಗುಣ ವಿಜ್ಞಾನ, ಸಸ್ಯ ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ನಕ್ಷಾಕಲೆಗಳನ್ನು ವಿಕಾಸಗೊಳಿಸಿದನು. ಅನಂತರ ಆತನು ಇಡೀ ಪ್ರಪಂಚದ ಕ್ರಮಬದ್ಧ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ಹಂಬೋಲ್ಡ್ನು ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾದ ಬಗ್ಗೆ ಎರಡು ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಫ್ರೆಂಚ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ 1843 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಳಿಸಿದನು.
ಹಂಬೋಲ್ಡ್ನು ಭೂಸ್ವರೂಪ ವಿಜ್ಞಾನ, ವಾಯುಗುಣ ವಿಜ್ಞಾನ, ಸಸ್ಯ ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ, ಮತ್ತು ನಕ್ಷಾಕಲೆಗಳನ್ನು ವಿಕಾಸಗೊಳಿಸಿದನು. ಅನಂತರ ಆತನು ಇಡೀ ಪ್ರಪಂಚದ ಕ್ರಮಬದ್ಧ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ಹಂಬೋನು ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾದ ಬಗ್ಗೆ ಎರಡು ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಫ್ರೆಂಚ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ 1843 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಗೊಳಿಸಿದನು.
ಹಂಬೋಲ್ಡ್ನು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಐಕ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಾಸವಿಟ್ಟಿ ದ್ದನು. ಇಡೀ ಪೃಥ್ವಿಯ ಮೇಲೆ ಉತ್ತ ಧ್ರುವದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದವರೆಗೆ ಸಮಸ್ತ ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಒಂದು ಆತ್ಮ ಆವರಿಸಿದೆ. ಅಂದರೆ ಈ ವಿಶ್ವದ ವಿವಿಧ ಕಾರ್ಯಗಳು ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಒಂದೊಕ್ಕೊಂದು ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಒಂದು ಬೇರೊಂದರ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಆತನ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿತ್ತು. ಸಮಸ್ತ ಪೃಥ್ವಿಗೆ ಒಂದು ವಾಯುಮಂಡಲವಿದೆ. ಆ ವಾಯುಮಂಡಲವು
ಉದಾಹರಣೆಗಾಗಿ, ಸಮಸ್ತ ಖಂಡಗಳ ಭೂಭಾಗಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಜಲಭಾಗಗಳನ್ನು ಪ್ರಭಾವಿತಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಶಿಲೆಗಳು, ಗಿಡಗಂಟಿಗಳು, ಪಶುಗಳು ಮತ್ತು ಕೀಟಗಳು ಮಾನವರಲ್ಲಿ ಜೀವ ತುಂಬಿಕೊಡುತ್ತವೆ.
ಅವನು ಪೃಥ್ವಿಯ ಮೇಲಿನ ಪರ್ವತಗಳು, ನದಿಗಳು, ಕೊಳ್ಳ ಗಳು, ಬಯಲುಗಳು.
ಮರಭೂಮಿಗಳು, ಮಣ್ಣುಗಳು, ಸರೋವರಗಳು, ಹರಿಯುತ್ತಿರುವ ನದಿಗಳು, ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಳಲ್ಪಟ್ಟ ಖನಿಜಗಳು, ಅನಿಲಗಳು, ನೀರು ಮೊದಲಾದ ನಿರ್ಜೀವ ವಸ್ತುಗಳು ಹಾಗೂ ಸಸ್ಯ, ಪ್ರಾಣಿ, ಮಾನವ, ಮೊದಲಾದ ಸಜೀವ ವಸ್ತುಗಳ ನಡುವೆ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧಗಳ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮಾಡಿದನು. ಅದರಂತೆ ಭೂಭಾಗದ ಮೇಲಿನ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಕಾರಣ ಸಂಬಂಧಗಳ ಅನ್ವೇಷಣೆ ಮಾಡಿದನು. ಅವನು ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಭೌಗೋಳಿಕ ಅನ್ವೇಷಣೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವರ್ಣನೆ ವಿಧಾನಗಳ ನಿರೂಪಣೆ ಮಾಡಿದನು. ಹಂಬೋಲ್ಟ್ನ ಈ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳು ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಮಹತ್ವ ಪೂರ್ಣ ಕೊಡುಗೆಗಳಾಗಿವೆ.
ಹಂಬೋನು ಅನುಭಾವಿಕ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಭೌಗೋಳಿಕ ಅಧ್ಯಯನದ ಮೇಲೆ ಒತ್ತು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದನು. ಅವನು ಭೌಗೋಳಿಕ ವರ್ಣನೆಗಳಲ್ಲಿ ನಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದನು. ವಾಯುಗುಣದ ನಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಮೋಷ್ಣ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಮೊಟ್ಟ ಮೊದಲು ಉಪಯೋಗಿಸಿ ದವನು ಹಂಬೋಲ್ಟ್ ಆಗಿದ್ದನು. ಮತ್ತು ಅವನು ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ನಕ್ಷಾಕಲೆಯನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿದನು. ಕಾರ್ಲ್ ರಿಟರ್ನನೂ ಕೂಡ ಹಂಬೋಲ್‌ನ ಸಮಕಾಲೀನನಾಗಿದ್ದನು. ಇಬ್ಬರೂ ಒಂದೇ ವರ್ಷ (1859) ರಲ್ಲಿ ಮೃತರಾದರು. ಇಬ್ಬರೂ ಪರಸ್ಪರರ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಲೇಖನ ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಗಳಿಂದ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅರಿತವರಾಗಿದ್ದರು. ಇಬ್ಬರ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳಲ್ಲಿ ಬಹಳ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ ಇತ್ತು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿತ್ತು.
ಹಂಬೋಲ್ಡ್ನು ಮೆಕ್ಸಿಕೊ, ಕ್ಯೂಬಾ, ಬ್ರೆಜಿಲ್ ಪ್ರಸ್ಥ ಭೂಮಿ ಮೊದಲಾದ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಭೌಗೋಳಿಕ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಿಂತ ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ರ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದನು. ಹಂಬೋಲ್ಟ್ ಮತ್ತು ರಿಟರ್‌ರಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೇನೆಂದರೆ ಹಂಬೋನು ಕ್ರಮಬದ್ಧ ಭೂಗೋಳ ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಜನ್ಮವಿತ್ತನು. ಅಂದರೆ ಅವನು ಭೂಸ್ವರೂಪ ವಿಜ್ಞಾನ ವಾಯುಗುಣ ವಿಜ್ಞಾನ, ಸಸ್ಯ ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ, ಮೊದಲಾದ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಮುಖ್ಯ ಸ್ಥಾನ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದನು.
ಆದರೆ ರಿಟರ್‌ನು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದ ಪಕ್ಷಪಾತಿಯಾಗಿದ್ದನು. ಹಂಬೋಲ್ಟ್ ತನ್ನ 89ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಅಂದರೆ 1859ರ ಮೇ 6 ರಂದು ಮರಣ ಹೊಂದಿದನು.